بحث سوم: اجزاء در امارات و اصول با کشف خلاف به واسطه حجت ظنی معتبر

بحث سوم: اجزاء در امارات و اصول با کشف خلاف به واسطه حجت ظنی معتبر

      تقریر محل نزاع

       وظیفه مکلف بعد از کشف خلاف نسبت به :

        وقایع آینده که غیر مرتبط با گذشته اند، مانند عقدی که الان می خواهیم بخوانیم) این قسم محل نزاع نیست و حجت سابق حجت برای گذشته و حجت لاحق حجت برای آینده است )

        وقایع گذشته که غیر مرتبط با آینده اند و قابل تدارک نیستند، مانند کسی که در گذشته به واسطه جریات برائت آب نجسی را خورده (  این قسم محل نزاع نیست چرا که آنچه در گذشته انجام شده قابل تدارک نیست )

        وقایع آینده مرتبط باگذشته که قابل تدارک اند، مانند نمازی که با طهارت ظاهری خوانده شده و حال کشف خلاف شده ( این قسم محل نزاع است )

      اقوال :

1.   قول معروف: عدم اجزاء در امارات و اصول جاری در موضوعات و اجزاء در امارات و اصول جاری در احکام به دلیل اجماع

        دلیل این قول با صرف نظر از اجماع: نهایت دلیل این قول این است که اعمال سابق مطابق حجت زمان خودش در گذشته بوده و مجزی است

       دیدگاه مصنف:اصل اولی با صرف نظر از اجماع عدم اجزاء است

        دلیل مصنف: باید پرسید تبدلی که واقع شده تبدل در چیست؟ اگر تبدل در مقام ثبوت و حکم واقعی باشد که مستلزم تصویب باطل است و اگر تبدل در مقام اثبات و حجت باشد اگر مراد این است که حجت اول حجت است نسبت به اعمال گذشته فقط در زمان خودش و قبل از کشف خلاف این فرض مفید اجزاء نیست و اگر مراد این است که حجت اول حجت است مطلقا حتی نسبت به اعمال آینده و آثار اعمال گذشته این فرض هم باطل است چرا که نسبت به اعمال آینده کشف خلاف شده و نسبت به آثار اعمال گذشته هم کشف شده که در گذشته هم حجت نبوده و تخیل حجت بوده پس هیچ سد مسدی نداریم اما تبدل در تقلید ، به همین دلیل گذشته مجزی نیست (حجت سابق نسبت به آثار اعمال گذشته مانند لاحجت است اگر چه در زمان خودش حجت بوده پس چون ما به هیچ مصلحتی از واقع دست نیافته ایم باید مطابق حجت فعلی و مقتضای آن عمل کرد)

تنبیه فی تبدل القطع بالقطع

با توجه به آنچه گذشت روشن می شود که اگر مکلف به حکم یا موضوع شرعی قطع پیدا کرد و سپس به دلیل قطعی دیگری کشف خلاف شد عمل مطابق قطع اول مجزی نیست چرا که با عمل به قطع اول هیچ بهره ای از واقع بدست نیامده و مکلف تخیل امر کرده و امری نبوده که امتثالی باشد تا بحث اجزاء مطرح شود پس واجب است امتثال واقع در وقت یا خارج وقت

نکته: بله اگر عملی که قطع به وجوب آن داریم اتفاقا محقق مصلحت واقع بود در این صورت مجزی است اما این اجزاء از جهت قطع به وجوب نیست و امری اتفاقی است مانند قطع به حکم به تخییر بین ظهر و جمعه و سپس کشف خلاف قطعی به وجوب ظهر که اتفاقا ما عمل به ظهر کرده باشیم