مسئله اجزاء: مقدمه

مقدمه

1.  اجزاء به معنای کفایت است

2.  تقریر محل نزاع :

 الف:امتثال هر امری علی وجهه (با تمام اجزا و شرایط)مجزی و مسقط همان امر است، همانگونه که امتثال هر امری مجزی از امتثالی دیگر نیز هست/و این دو بحث محل نزاع و اختلاف نیست

  دلیل:اگر امتثال هر امری مسقط آن امر نباشد آنگاه غرض مولی حاصل نشده،غرض مولی حاصل شده،پس امتثال هر امری مسقط آن امر است و همچنین است اجزاء امتثالی از امتثال دیگر چرا که با اتمام امد دعوت با حصول غایت بقاء امر محال است مگر اینکه معلول(امر) بلا عله(غایت) را جائز بدانیم

 ب:اگر مبنای ما این باشد که دو امر در طول هم داریم یکی امر اولی واقعی(که به دلیل عذر یا جهل مکلف امتثال نشده) و یکی امر ثانوی اضطراری(در صورت عذر) یا ظاهری(در صورت جهل به حکم واقعی) ، محل نزاع اینجاست که با امتثال امر ثانوی اضطراری یا ظاهری و سپس رفع عذر یا جهل آیا این امتثال مجزی از امتثال امر واقعی هست یا نیازمند اعاده در وقت و قضاء در خارج وقت است

3.  مسئله اجزاء از کدام قسم از مسائل اصولی است؟

 حقیقت مسئله اجزاء بحث از ثبوت ملازمه بین امتثال امر اضطراری یا ظاهری (که امری عادی است)و اجزاء و عدم وجوب امتثال امر واقعی(که امری شرعی است) می باشد پس مسئله اجزاء از ملازمات عقلیه است نه از مسائل و دلالت های لفظیه چرا که دلالت امر بر اجزاء، بین بالمعنی الاخص نیست تا از دلالت های لفظیه شمرده شود

  نکته: برخی اصولی ها(صاحب کفایه) عنوان مسئله را چنین مطرح کرده اند:آیا امتثال مأمور به علی وجهه مقتضی اجزاء است یا خیر؟ از دیدگاه مصنف مراد صاحب کفایه از اقتضاء ، علیت است یعنی آیا امتثال...علت اجزاء است یا خیر پس این مسئله با این تفسیر از مسائل ملازمات عقلیه است نه اینکه مراد از اقتضاء دلالت باشد که در این صورت مسئله از مسائل لفظی خواهد بود (همانگونه که متقدمین قائلند)

4.  مسئله اجزاء در چند مقام بحث می شود؟

 با توجه به آنچه بیان شد مسئله اجزاء در دو مقام بحث می شود

1.  نخست اجزاء امتثال امر اضطراری از امر واقعی

2.  دوم اجزاء امتثال امر ظاهری از امر واقعی