توضیح بیشتر مطلب(و نزید هذا بیانا و توضیحا)
ما گفتیم کل ما حکم به العقل حکم به الشرع اما نگفتیم کل ما حکم به الشرع حکم به العقل
یعنی عقل می تواند ملاکات احکام خود(احکام عقلی) را درک کند اما ملاکات احکام شرعی را نمی تواند درک کند چرا که واجب نیست ملاکات احکام شرعی عین ملاکات احکامی عقلی(مصالح عامه مانند حفظ نظام و بقاء نوع انسانی) باشد این مصالح ملاک احکام عقلی هستند
تبیین عبارت توضیح و تعقیب:
در مبحث سوم استدلال کردیم که بین حکم عقل به حسن و قبح و حکم شرع ملازمه هست اما اکنون می گوییم که بین حکم عقل و شرع عینیت است نه تفکیک و ملازمه چرا که وقتی می گوییم عقلاء فاعل فعل حسن را مدح می کنند شارع هم یکی از عقلاست بنابراین بعد از پذیرش حسن و قبح عقلی نیازی به استدلال بر ملازمه بین حکم عقل و شرع نیست
مراد از ملازمه عقلیه :
آیا عقل ملازمه ای بین حکم خود به حسن و قبح فعلی با حکم شرع می بیند؟
نکته1: این همان مسئله ای است که اختصاص به علم اصول دارد و تمامی مطالب بیان شده تا اینجا مانند مقدمه برای این بحث هستند
نکته2: این مسئله تفسیر دوم از مراد اخباری ها نیز هست(انکار ملازمه) و در این انکار تنها صاحب فصول از اصولیون با اخباری ها موافق است.
استدلال بر ملازمه حکم عقل با حکم شرع:
مقدمه
ما در بحث ملازمات عقلیه با سه گروه مواجه هستیم (اصولی ها، اشاعره و اخباری ها)
در بحث گذشته(اثبات حسن و قبح ذاتی افعال) با اشاعره مواجه بودیم اما در این بحث طرف ما اخباری ها هستند
ادله اشاعره:
استدلال اول:
اگر حسن و قبح عقلی بود آنگاه نباید فرقی بین العدل حسن با الکل اعظم الجزء می بود
فرق موجود است
پس حسن و قبح عقلی نیست
مقدمه (5) :
مراد از ذاتی بودن حسن و قبح
بیان شد که محل نزاع معنای سوم (مدح و ذم) از معانی حسن و قبح است
همچنین بیان شد که در صورتی این معنای سوم محل نزاع است که سبب آن درک مصالح عامه باشد
حال می گوییم اتصاف عناوین به حسن و قبح همیشه ذاتی نیست
اسباب حکم عقل عملی به حسن و قبح:
حکم عقل عملی از ممکنات حادث است و نیاز مند علت و سبب و سبب آن به استقراء یک از امور پنجگانه زیر است
1. ادراک کمال و نقص بودن برای نفس
2. ادراک ملائمت و منافرت با نفس (مصلحت و مفسده داشتن برای نفس)
مبحث اول:
اثبات حسن و قبح ذاتی در نزد عقل
آیا با چشم پوشی از حکم شارع، افعال فی نفسه دارای حسن و قبح ذاتی هستند؟
شعار اشاعرة: الحسن ما حسنه الشارع و القبیح ما قبحه الشارع
شعار عدلیة: إن للأفعال قیما ذاتیة عند العقل مع قطع النظر عن حکم الشارع
جزء دوم ملازمات عقلیة
تقریر محل بحث
در مباحث الفاظ از مصادیق أصالة الظهوری که حجت است بحث شد و اینجا از مصادیق عقلی که حجیت آن مفروض است بحث می شود
